Robotchirurgie is goed ingeburgerd in het OLV Ziekenhuis. Het OLV Ziekenhuis bekijkt momenteel de mogelijke investering in een nieuw type robot, waarmee dr. Vincent Roosens al diverse succesvolle knieprothese-operaties uitvoerde. Het waren vaak complexe ingrepen, die zonder robotondersteuning wellicht onbehandeld gebleven zouden zijn. We gingen even langs bij dr. Roosens voor tekst en uitleg.
Over welk type robot gaat het precies?
Dr. Roosens: De Navio™-robot wordt vaak een ‘smart tool’ genoemd. Het is geen robot die volledig autonoom een ingreep kan uitvoeren, of die vanop afstand met een console wordt bediend. Het is effectief een ‘slim instrument’ dat tijdens de ingreep door de chirurg in de hand wordt gehouden, net als het klassieke instrumentarium. Maar het is wel degelijk een slim instrument, dat is geïntegreerd in een volledig systeem. Het Navio™- systeem geeft immers ook 3D-beelden en viruele beeldvorming. De bijhorende computer stelt meteen de verschillende chirurgische opties voor met de selectie van de gepaste protheses. Voor elke optie kan ik vooraf de verwachte resultaten opvragen en variaties laten berekenen. Nadat ik de gewenste optie heb geselecteerd, zorgt de robot ervoor dat ik de frees en zaag met uiterste precisie kan hanteren bij het uitvoeren van de ingreep.
Hoe gaat dat concreet in zijn werk?
Laten we beginnen bij de beeldvorming. Wanneer na de incisie (het maken van een snede) het kniegewricht en de ligamenten zichtbaar liggen, kan ik met de robot het kniegewricht markeren op talrijke referentiepunten. Vergelijk dat gerust met de manier waarop een terrein digitaal in kaart wordt gebracht door coördinaten aan te brengen. Aan de hand daarvan maakt de software een driedimensionale reconstructie van het gewricht, die meteen op het scherm verschijnt. Doordat het gereconstrueerde 3D-beeld kan geroteerd worden, heb ik via het scherm een beter zicht dan wat ik rechtstreeks kan zien. Een beter zicht leidt ook tot een beter inzicht van wat de ideale aanpak is. Met het Navio™- systeem kan ik de verschillende opties tegen elkaar afwegen en vergelijken. Voor elke optie krijg ik de verwachte outcomes of resultaten.
Over welke outcomes gaat het en hoe kunnen die vooraf al worden berekend?
Bij aanvang van de procedure worden zowel in het dijbeen als het scheenbeen twee trekkers en infraroodsensoren aangebracht. Zij worden gekoppeld aan de driedimensionale beeldreconstructie van de knie, waardoor de Navio™-software elke optie kan simuleren en daarbij het effect op het gewricht, de botten en de ligamenten kan berekenen. Bewegingsuitslagen, belasting, ligamentbalancering enzovoort zijn zo onmiddellijk beschikbaar. Het is bovendien een interactief systeem. Ik kan voor elke optie variaties ingeven, waarop de software meteen de aangepaste berekeningen maakt. Op die manier kan ik als chirurg in een mum van tijd veel meer mogelijkheden afwegen en daardoor met grote zekerheid de meest aangewezen aanpak selecteren. Dat wil zeggen: de aanpak die perfect uitvoerbaar is én die de beste resultaten oplevert.
Op welke manier helpt de robot bij de plaatsing van de knieprothese?
Bij de geselecteerde benadering met de bijhorende prothese hoort een virtueel 3Dbeeld. Daarop is het deel van het bot of het gewricht dat verwijderd moet worden, haarscherp afgebakend en in een andere kleur gezet. Ik zie dus perfect wat me te doen staat. Bovendien hoort bij het Navio™-systeem een freesrobot. Hoewel ik dit instrument in de hand houd, wordt de microfrees toch mee gestuurd als een robot. Ik kan de frees enkel in werking stellen als ze zich in het te verwijderen deel van het bot bevindt. Zodra ik de robotfrees ook maar een fractie buiten deze zone zou bewegen, valt ze automatisch stil. Met de robot-gestuurde microfrees kan de ingreep en de plaatsing van de prothese ten slotte ook met de grootste precisie en een veel kleinere foutenmarge worden uitgevoerd.
Het lijkt wonderbaarlijk?
Dat is het ook. Voor het merendeel van de totale knievervangingen biedt het Navio™- systeem een grotere voorspelbaarheid van de resultaten. Dat schept vertrouwen, wat mij als chirurg ook aanzet om voor de complexere ingrepen en de gedeeltelijke knievervangingen de ideale oplossing aan te bieden. Ik durf gerust te stellen dat ik dankzij dit robotsysteem al enkele patiënten heb kunnen helpen, voor wie een ingreep met de traditionele technieken te risicovol was. Met de klassieke benadering zou het dan trouwens om meerdere ingrepen gaan, met telkens zes maanden hersteltijd ertussen. Zonder Navio™ zou ik noodgedwongen beslist hebben om deze patiënten misschien niet te opereren. Vandaag staan ze letterlijk terug op eigen benen en zijn ze mobiel… mét ‘kniegevoel’, zoals wij dat noemen.